HomeThailandชีวิตใน ‘บ้านกล่อง’ (รุ่นที่ 3)...

ชีวิตใน ‘บ้านกล่อง’ (รุ่นที่ 3) อีกนานไหม ? จะก้าวพ้นความจน

“ความตั้งใจของหนูก็คือจะเรียนให้จบ เพื่อพาทุกคนไปอยู่ข้างนอก ไปอยู่บ้านหลังใหม่ ไปเริ่มต้นใหม่ที่ดีกว่านี้”

ไม่แปลกที่ ‘ข้าว – บวรภัค ไพรทูล’ หญิงสาววัย 19 ปี จะฝันแบบนั้น เพราะชีวิตของเธอที่เติบโตมาท่ามกลางสภาพของชุมชนแออัด บ้านเรือนเรียงรายกันมากกว่า 360 หลังคาเรือน บนที่ดินของการรถไฟแห่งประเทศไทย ในเขตราชเทวี กรุงเทพมหานคร มีผู้คนอาศัยมากกว่า 2,000 คน ‘บ้าน’ จึงไม่ต่างจากกล่องสี่เหลี่ยม

และเมื่อ ‘บ้านกล่อง’ หลังน้อย คือที่พักพิงให้กับอีก 8 ชีวิต อาศัยอยู่รวมกัน ก็ยิ่งทำให้เธอและทุกคนในบ้านครอบครัว เผชิญกับแทบทุกอุปสรรคโดยมีพื้นฐานแรกมาจากปัญหาที่อยู่อาศัย

ข้าว – บวรภัค ไพรทูล

ข้าว อาศัยอยู่ในบ้านกล่องหลังนี้มาตั้งแต่จำความได้ เมื่อพ่อแม่จากไป ‘อุดม มีพารา’ ย่าของเธอ จึงรับหน้าที่ดูแลเธอ และน้อง ๆ

ย่าดมเป็นคนต่างจังหวัด เข้ามาทำงานรับจ้างในกรุงเทพฯ ก่อนลงหลักปักฐานใน ‘ชุมชนริมคลองสามเสน’ ชุมชนแออัดในเขตราชเทวี

ข้าวไม่เคยรู้สึกว่า ชุมชนแออัดหรือบ้านที่เธออยู่เล็ก คับแคบ ไม่ปลอดภัย จนในวันหนึ่งเมื่อเธอ และน้อง ๆ ค่อย ๆ เติบโตขึ้น ชีวิตของหญิงสาว ในชุมชนแออัดที่บ้านอยู่ในสภาพไม่มิดชิด ห้องน้ำไม่ได้อยู่ภายในตัวบ้าน ไม่มีแสงสว่างบนเส้นทางสัญจร จากสภาพแวดล้อมที่เธอเคยชินในวัยเด็ก จึงกลายเป็นความรู้สึกไม่ปลอดภัย

“หนูเรียกที่นี่ว่าบ้าน มันเล็ก ตอนนอนมันต้องนอนหลาย ๆ มุม เด็กก็เริ่มโตขึ้น พอเด็กโตมันก็จะดูเล็กกว่าเดิม หาที่นอนไม่ค่อยได้”

ไม่ใช่ทุกครั้งที่หลังจากเลิกงานกลับบ้านดึก ๆ ดื่น ๆ แล้วย่าดมจะไปรอรับข้าวเดินกลับเข้าบ้านด้วยกัน เพราะย่าเองก็เหน็ดเหนื่อยจากการทำงานนั่งร้อยมาลัยมาทั้งวัน ไหนจะดูแลหลาน ๆ อีกหลายคน รวมถึงคนพิการ ในบางคืนข้าวจึงต้องเดินเข้าบ้านเพียงลำพัง

เส้นทางที่ใช้สัญจรไม่ใช่แค่มืด และเปลี่ยวเท่านั้น แต่ยังแคบมาก หลายครั้งมีคนประสบอุบัติเหตุ หรือมีเหตุอาชญากรรมเกิดขึ้นภายในชุมชนด้วย ซ้ำร้ายเมื่อต้องถูกสายตาของกลุ่มวัยรุ่นชายจ้องมอง และใช้ถ้อยคำแทะโลมต่าง ๆ นา ๆ ระหว่างทางกลับบ้าน ก็ยิ่งทำให้ข้าวรู้สึกไม่ปลอดภัยเข้าไปอีก

“บางทีเขาก็มองกัน มองแล้วพูดอยากได้คนนี้น่ารัก อยากได้เป็นแฟน บางทีหนูใส่กระโปรงสั้นก็มองหนูจนเดินลับไปเลย”

แม้ที่ที่เรียกว่าบ้านเต็มไปด้วยความไม่ปลอดภัย และไม่สะดวกสบาย แต่ข้าวก็ไม่มีทางเลือกที่ดีกว่านี้ ไหนจะช่วยให้เธอประหยัดเพราะไม่ต้องจ่ายค่าเช่าบ้าน จึงยังต้องจำใจอยู่บ้านกล่องหลังนี้ต่อไป โดยที่ข้าวก็ฝันว่าสักวันหากเรียนจบ จะรีบทำงานเก็บเงิน และพาทุกคนออกไปจากที่นี่

หนทางเดียวนอกจากทำงานเก็บเงินส่งตัวเอง และช่วยแบ่งเบาภาระค่าใช้จ่ายในครอบครัว ข้าวยังเชื่อว่า ‘การศึกษา’ จะเป็นบันไดพาไปคว้าฝัน

แต่ตลอดเส้นทางกว่าจะไปถึงตรงนั้นไม่ง่าย เพราะเต็มไปด้วยต้นทุนที่สูงจนบางครั้งทำให้ข้าวและน้อง ๆ เสี่ยงที่จะหลุดออกจากระบบการศึกษาได้ทุกเมื่อ ย่าดม และ ‘อาเพ็ญ – เดือนเพ็ญ ไพรทูล’ จึงเป็นกำลังหลักหาเลี้ยงทุกคน แต่เพราะคนรุ่นย่า รุ่นอา เรียนจบไม่สูง อาชีพจึงทำได้เพียงลูกจ้าง รับจ้างล้างจาน ซึ่งเงินเดือนที่ได้เมื่อเทียบกับภาระค่าใช้จ่าย ยังคงไม่เพียงพอที่จะจุนเจือทุกคน ข้าวในฐานะพี่คนโต จึงต้องเรียนไปด้วยทำงานพิเศษไปด้วยเพื่อช่วยอีกแรง

“หนูเรียนจบก็ยังมีน้องอีก 4 คน ที่เรียนหนังสือต่อ ก็หาเงินมาช่วย ๆ กันให้เขาเรียนหนังสือ เผื่ออาเพ็ญกับย่า จะได้ไม่ต้องมานั่งร้อยมะลิแบบนี้ บางวันกลับมาจากที่ทำงานก็ยังเห็นย่ากับอาเพ็ญร้อยยันเช้า บางวันก็ช่วย ถ้าตอนเช้าไม่มีเรียน เพราะต้องตื่นตอนเช้าไปเรียนตอนเย็นก็ต้องไปทำงานต่อเลย”

ข้าวและน้อง ๆ เป็นเพียงหนึ่งในภาพสะท้อนความทุกข์ยากของชีวิต ไม่ต่างกับเด็กยากจนอีกกว่า 2.8 ล้านคน ที่พยายามหาเงินเรียนหนังสือแบบข้าว และเด็กอีกนับล้านคน ที่หลุดจากระบบการศึกษาไปแล้ว ด้วยเหตุผลจากฐานะทางบ้าน  

ทำไม ? การศึกษาที่เด็ก ๆ ใฝ่ฝันเพื่อช่วยผลักตัวเองให้หนีพ้นความจน จึงได้มีต้นทุนที่สูงขนาดนี้ และทำไม ? ถึงได้กลายเป็นภาระของเด็กและผู้ปกครองเพียงอย่างเดียว มีหน่วยงานรัฐ หรือกลไกไหนที่เข้ามาทำงานกับเด็กกลุ่มนี้หรือไม่ ?

ศ.สมพงษ์ จิตระดับ ที่ปรึกษากองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา(กศส.) ยอมรับว่า หน่วยงานที่ให้ความช่วยเหลือเด็กยากจนมีอยู่แล้ว แต่ที่ผ่านมามีข้อจำกัดที่ไม่สามารถเข้าถึงตัวเด็กและครอบครัวได้ เด็กเองก็ไม่รู้ว่ามีช่องทางการช่วยเหลืออยู่

ความสำเร็จในเรื่องนี้จะเกิดขึ้นได้ คือการพึ่งพาครู และโรงเรียนที่ช่วยสำรวจสอดส่องเยี่ยมบ้าน เพื่อดึงข้อมูลพื้นฐานครอบครัวและส่งต่อ

ขณะที่การแก้ปัญหาการศึกษาไทยซึ่งยังมีต้นทุนสูง หรือเรียนฟรีไม่มีอยู่จริง ก็จำเป็นที่จะต้องเพิ่มสวัสดิการอื่น ๆ ให้ครอบคลุม เช่นสวัสดิการอาหาร, การเดินทาง และการทำงานเชิงรุก พร้อมทั้งจำเป็นต้องแก้ไขปัญหาโดยปฏิรูปโครงสร้างด้วยการออก พ.ร.บ.การศึกษาฉบับใหม่, การปฏิรูปงบประมาณ หรือแม้แต่การพัฒนาหลักสูตรสมรรถนะฉบับใหม่แทนฉบับเก่าที่ล้าหลัง

“ปัญหาความยากจนและระบบการศึกษาที่ไม่ตอบโจทย์เด็ก ทำให้เด็กหลุดจากระบบการศึกษา แม้เรียนฟรี 15 ปี เป็นกฎหมาย แต่ทรัพยากรที่ลงไปไม่ได้ลงที่ตัวเด็กและการเรียนรู้ แต่ลงที่โครงสร้างการบริหารมากเกินไป ดังนั้นงบฯ ที่เอามาลงกับเด็กเลยกระท่อนกระแท่น”

ศ.สมพงษ์ สะท้อนมุมมอง

ขณะที่ทุนการศึกษา คือ อีกหนทางหนึ่ง ที่พอจะเข้ามาช่วยเหลือเด็กยากจน เพื่อให้พวกเขามีทุนทรัพย์ในการเรียน แต่ ‘เพ็ญวดี แสงจันทร์’ ผู้จัดการมูลนิธิดวงประทีป ซึ่งเป็นมูลนิธิที่มุ่งยกระดับความยากจนด้วยการศึกษา ก็ให้ความเห็นว่า สภาพแวดล้อมการเติบโตในชุมชนแออัดนั้นไม่เอื้อต่อการเติบโตของเด็ก ส่งผลเสียต่อสุขภาวะ และการเข้าถึงการศึกษา และบอกว่าการหาทุนให้เด็กกลุ่มเปราะบางนั้นทำได้อย่างจำกัดเพราะเด็กที่อยากเรียนอาจไม่ใช่เด็กเรียนดีทุกคน

“ถึงแม้เราให้ทุนบางส่วนแล้วเด็กก็เรียนไม่ได้ เราถึงต้องให้เด็กเรียน 100% ถึงแม้ว่าจะให้ได้ไม่เยอะ ให้ได้ไม่ถึง 20 คน เพราะเราหาคนสนับสนุนยาก เนื่องจากยังมีมายาคติที่ว่าคนอยากให้เด็กเรียนดี แต่ในความเป็นจริงเด็กไม่ได้เรียนดีทุกคน ถึงเขาจะอยากเรียนแต่ก็เรียนไม่ได้ เลยหาอาชีพทำ เข็นเท่าที่เขาจะไหว เขาต้องเรียนผ่านการลงมือทำ แต่ระบบในโรงเรียนเราไม่เคยเทสเด็กว่าถนัดอะไร”

เพ็ญวดี ขยายความ

ท้ายที่สุด ถ้าเรายังเชื่อว่าการศึกษาเป็นโอกาสที่จะทำให้คนคนหนึ่งหลุดพ้นจากวังวนของความยากจน ที่ส่งผ่านกันมาเป็นทอด ๆ จากรุ่นพ่อแม่ แต่ตราบใดที่ต้นทุนของการเข้าถึงการศึกษายังคงสูงขนาดนี้ ความพยายามของเด็กที่อยากจะเรียนอาจท้อถอย และล้มเลิกกลางคันไปในที่สุด

จะดีกว่าไหมหากการเรียนรู้ไม่ได้ถูกวัด และผูกขาดกันเพียงแค่ระดับวิชาการ แต่มีความหลากหลาย มีนโยบายชัดเจน มีแนวทางช่วยเหลือ ที่สามารถเติมความฝันให้เด็กทุกคนกลายเป็นจริง

Nguồn: Thai PBS; https://theactive.thaipbs.or.th/read/house-is-unstable

- A word from our sponsors -

spot_img

Most Popular

More from Author

This Nigerian designer is making waves with her ‘four-dimensional’ fashion

She’s the sister of Nigerian soccer legend Sunday Oliseh, but now...

Look of the Week: Kendrick Lamar’s Super Bowl pants signal the return of flares

This year’s Super Bowl halftime show was hardly a fashion extravaganza, with headliner...

Mysterious portrait of a woman revealed beneath Picasso painting

Art historians studying a painting by Pablo Picasso have uncovered the mysterious portrait...

- A word from our sponsors -

spot_img

Read Now

Lily Allen reveals she visited a treatment center amid reports of split from David Harbour

Lily Allen is sharing details surrounding a recent visit to a treatment center. The singer discussed the visit on the latest episode of her BBC podcast “Miss Me?” with her cohost Miquita Oliver. Oliver began the episode by expressing excitement that Allen was back, with Allen responding in part, “I just...

This Nigerian designer is making waves with her ‘four-dimensional’ fashion

She’s the sister of Nigerian soccer legend Sunday Oliseh, but now Tessy Oliseh-Amaize is becoming something of a celebrity in her own right, making a name for herself in the US fashion scene. As founder of the Tesslo fashion brand, and a former science student, she produces a...

Look of the Week: Kendrick Lamar’s Super Bowl pants signal the return of flares

This year’s Super Bowl halftime show was hardly a fashion extravaganza, with headliner Kendrick Lamar keeping things simple in a backwards cap and motorbike-style varsity jacket, which he kept on throughout. And without the costume-change roulette we’ve come to expect of halftime shows, the internet fixated on one item in...

Mysterious portrait of a woman revealed beneath Picasso painting

Art historians studying a painting by Pablo Picasso have uncovered the mysterious portrait of a woman, hidden beneath its surface. The portrait of the woman was lost when Picasso painted over it, probably a few months afterward, in 1901 to depict his sculptor friend Mateu Fernández de Soto sitting at a...

Selena Gomez announces surprise album with fiancé Benny Blanco: ‘I always trick you guys’

"I Said I Love You First," coming in March, is the couple's first full-length collaboration. The hits keep coming for Selena Gomez. Fresh off her Cannes-winning film Emilia Pérez racking up 13 nominations at the 2025 Academy Awards and celebrating her engagement to record producer Benny Blanco, the couple have now announced they're releasing...

‘Cobra Kai’ costars Mary Mouser and Tanner Buchanan are engaged, as their series ends

Wedding bells are ringing for “Cobra Kai” costars Mary Mouser and Tanner Buchanan, and the timing couldn’t be better. The couple announced that they are engaged in an Instagram post shared to both of their pages on Thursday, the same day that Netflix dropped the final episodes of the “Karate Kid”-inspired series’...

‘SNL 50’ anniversary special to feature Paul McCartney, Pedro Pascal and many more

“Saturday Night Live” has unveiled the initial lineup of stars who are set to be featured in the long-running sketch show’s upcoming 50th anniversary special, and it’s quite the list. “SNL50: The Anniversary Special,” which is set to air later this month, will celebrate the decades-long history of “SNL” with...

Paul McCartney surprised New Yorkers with impromptu concert in iconic venue

Paul McCartney gave New Yorkers an opportunity to “come together” for one night, and one night only –– for a surprise concert at the Bowery Ballroom in Lower Manhattan. “So, here we are,” the 82-year-old Beatles legend said, grinning. “Some little gig. New York. Why not?” the Associated...

‘White Lotus’ Season 3 cast would love to see Season 4 set in either of these two destinations

As TV viewers get ready to lose themselves in another immersive, chaotic and dangerous luxury experience at the White Lotus, it’s difficult not to wonder where the resort might open its next location, now that the award-winning series is set for a fourth go-round. Ahead of this weekend‘s Season...

AI giants Baidu, OpenAI offer their chatbots for free in response to DeepSeek’s advance

Chinese internet search giant Baidu will make its advanced AI chatbot services free, as competition heats up among global developers following the surging popularity of startup DeepSeek’s models. Ernie Bot, the Beijing-based company’s AI chatbot with premium features like AI painting, will be available to both mobile and...

How much coffee is too much, according to a doctor

With millions sipping their morning coffee to start the day, recent research has generated new buzz about caffeine consumption. A large UK study from September found that moderate caffeine consumption from coffee or tea reduced the risk of developing multiple cardiometabolic diseases such as heart disease, stroke and diabetes. Another...

Lady Gaga was born to conquer monstrously spicy wings on ‘Hot Ones’

Applause is in order for Lady Gaga, for her performance on “Hot Ones.” The “Abracadabra” singer appeared on Thursday’s episode of the hot wing interview show, and she took on the so-called “wings of death” like a true rock star, only showing weakness with a mere giggle. Perhaps what was most...